Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Reports of the Native Affairs Committee, 1882.

[Translation] — No. 52 of 1882.—Pukapuka-inoi a H. K. Taiaroa me Ihaia Tainui

[Translation]
No. 52 of 1882.—Pukapuka-inoi a H. K. Taiaroa me Ihaia Tainui.

E Ki ana nga kai-pitihana he rangatira raua no Ngaitahu me Ngatimamoe, a i mua atu o te timatanga o tenei Koroni, ko te nuinga o te whenua i te Waipounamu no aua iwi e rua, i te mea e hokona ana nga whenua ki nga Pakeha tae tuatahi mai i whakaritea kia Rahuitia ano etahi wahi, kia hanga hoki etahi Hohipera me etahi Kura; i runga hoki i etahi o nga hoko i kiia mai ki nga Maori ka whakahokia kia ratou te tahi eka i roto i ia tekau eka, na kaore ano aua whakaaetanga kia whakaritea; kua maha nga tau e tukua mai ana nga kupu whakaatu mai i to ratou mate ki te Paremete, a e kitea tonutia ana kaore ano kia whakaritea aua kupu whakaae; no te tau 1879 ka whakaturia he Komihana hei whiriwhiri i aua kupu whakaaetanga; I roa ano te mahinga a aua Kumihana otira kaore ano i oti noa te mahi whakakorea ana te Komihana, na ahakoa te kore oti o te mahi i tukua ano te ripoata a nga Komihana whakatika i etahi o nga tino putake o te keihi a nga kai-pitihana, kua pau atu te mano pauna a nga kai-pitihana me te roa o te taima i te rapunga i tetahi oranga mo aua mate; e mahara ana hoki ratou he mea tika ma te Paremete e whakarite katoa nga tikanga i whakaaetia ai te tukunga i te whenua, e inoi ana nga kaipitihana kia whakaritea te ripoata a te Komihana mo nga Hoko Whenua i te Waipounamu.

Kua whakahaua ahau kia ki penei:—

Ko nga putake o te pitihana ka taea te tuku ki raro ki nga upoko e whai ake nei, ara:—(1.) I te hokonga o te Waipounamu i whakaritea, kia rahuitia etahi whahi hei kainga mo nga Maori, i tua atu ano i nga utu moni mo te whenua. (2.) Mo runga i te" Hoko a Te Keepa" me te" Poraka o Otakou" i whakaritea kia rahuitia te kotahi eka i roto i te tekau eka hei oranga mo nga Maori. (3.) I whakaritea hoki kia hanga etahi Hohipera me etahi Kura mo nga Maori i roto i aua takiwa kua whakahuatia ake nei.

1.Mo runga i te tuatahi o enei kupu kei te kitea i roto i nga whaikorero ko nga rahui i whakataua e te Kooti Whenua Maori i Otautahi i te 7 o Mei, 1868, i hoatu hei tino whakaea i nga kereme katoa i raro i tenei tikanga. Me whakaatu hoki te Komiti i" Te Ture Whakamana i te Pukapuka o Ngaitahu, 1868," e whakatika ana i enei kupu.
2.Kaore he whaikorero hei whakaatu i maharatia nga kupu mo nga" whakatekau" no enei tau ano ena. Kaore he kupu mo ena i roto i nga Pukapuka hoko. Kua maha nga tau o Te Make Komihana e mohio ana ki nga mea Maori o te Waipounamu, e ki ana hoki ia kaore ia i rongo i nga Maori e korero ana i aua kereme i mua, no naianei ano ke i rongo ai.page 34
3.Ko nga Kura me nga rongoa i tukua nuitia ano timata mai i te tau 1868, i tukua ititia ano hoki i mua timata mai i te tau 1865, i nga wa me nga whahi e tika ana kia tukua, engari e rua nga whahi ia kore ai nga Maori e whakaae ki nga kura kei he ta ratou kereme ki te Koroni. Ko aua wahi ko Aorarowhenua me Moeraki. Engari ano i mua atu i te tau 1868, kaore i ata whakaarohia tikatia taua mahi a e tika ana i naianei kia rapua mehemea e hia te mea tika hei utu ma te Koroni ki nga Maori o naianei mo nga mea kihai i tukua ki nga Maori o tera whakatipuranga. E mahara ana te Komiti ka tae ano e te Kawanatanga te kimi i te nui o te moni o te Koroni i pau mehemea i mahia katoatia aua mea i mua atu i te tau 1868, ka ki hoki te Komiti me ata kimi mai tera. I te otinga o tera me whakarite te utu ki te Rahui, a me here aua Rahui i runga i etahi tikanga e ora ai nga tangata pohara i te wa e mate turoro ana e koroheketia ana ranei.

Ma tetahi Ture ano e taea ai te whakarite i nga mea kua tohutohua atu i te rarangi i runga ake nei; engari e whakaaro ana te Komiti mehemea ka taea te whakaoti pai i enei mea, me ata mahi marire me tuku atu hoki etahi mea whakapumau. Heoi e mea ana te Komiti me ata whakaaro tenei ripoata e te Kawanatanga.

25 Akuhata, 1882.