.gif)
Petition of 371 Maoris of Hawke's Bay, Wairarapa, Wairoa, and Turanganui.
Ki te Whakaminenga o Niu Tireni e noho nei i te Paremata
[ko te tohutoro i roto i te reo Pākehā]
Ki te Whakaminenga o Niu Tireni e noho nei i te Paremata.
| 1. | I roto i nga Tau tuamaha kua pahure atu nei i mate nga tangata maori i te rawakore, i te kino, ko te take ko te he, ko te whakapoauau me te mahi whakahipahipa a te ture mo nga whenua maori. |
| 2. | Ko te ture mataati i hangaa, hei tukunga mai i te karaati o nga whenua mo nga tangata maori, i muri tata iho i tera ka turuki mai he ture muri iho he ture ano a muri rawa iho he ture ano, ko ia ture me ia ture whakariro ke ana i era o mua, a tae noa ki tenei takiwa e kore rawa e taea te mohio i te peheatanga o nga ture e whakahaerea ana mo nga whenua maori. |
| 3. |
Na nga ture e mau tonu i whakaputa i nga kino ka tuhia iho nei a i whakatupu hoki i te mate mo nga iwi tangata maori. Tuatahi. I te timatanga, pau ana nga whenua, i te utu mo te ruritanga mo te Kooti, mo nga karaati mo nga roia me nga kai whakamaori me era atu utu, a koia ano i iti rawa iho ai te whenua e toe nei kia matou. Tuarua. He torutoru nga ingoa tangata i tuhia ki roto i nga karaati o nga whenua nunui, a e kore hoki e tiakina te mana o te iwi nona ake te whenua, no te kore maunga o ratau ingoa i te karaati, koia hoki, ka taea te reti, me te whakatina me te hoko i te whenua, e nga tangata i te karaati hei painga mo ratou ake ano katahi tenei mahi i mohiotia i whakaaetia e nga tangata o waho me te kore o ratou uru ki nga moni i putu mai i te reti i te hoko ranei. Tuatoru. He tini te tangata e mau nei to ratou ingoa ki nga karaati a e kore hoki e rite tonu to ratou take ki te whenua, he nui to tetahi he iti to etahi, e kore hoki te ture e ata rapu marire i te take o ia tangata o ia tangata i roto i te karaati kua oti ke te whenua te reti ki te pakeha penei i muri i te reti ka hokona te wahi o etahi, ka puritia to etahi, akuanei, e kore e taea te rapu i te wahi o nga tangata kahore i hokona to ratou whenua. Tuawha. He huarahi mama tenei mo nga tangata kuare e whai whenua ana kia hokona nga whenua a e kore hoki era atu tangata e whakaarohia. Tuarima. Kihai hoki i ata oti marire tetahi ritenga, hei whakapumau kia matou nga kupu whakahaere me nga kupu whakamarama o nga pakeha mohio me nga pakeha e kore nei e uru ki te hoko whenua, tatemea kei te takiwa e tuhituhi ano i o ratou ingoa ki nga pukapuka tuku whenua, heoi nei te whakamaramatanga ko to nga pakeha pu ano e kaika ana kia mau nga ingoa o nga tangata ki te pukapuka tuku i te whenua. Tuaono. E kore e whakaarohia he ritenga e tika ai te utu mo te whenua ina ka hokona, retia ranei, noho kuare ana hoki nga tangata maori ki te take e koni ai te utu mo te whenua koia ratou ka riro tonu ai i te whakawai ki te reti ki te hoko ranei i te whenua, ko te utu ia he utu iti rawa iho i te utu e paingia e ratou i to ratou hokohoko whakapakeha. Tuawhitu. He mea ano ka tapoko te ingoa o tetahi tamaiti wahine marena ranei, pena ka haere noa atu te kai whakamaori ki taua tamaiti, wahine ranei meinga ai kia tuhia tona ingoa a e hara nei hoki tenei i te tikanga mo nga wahine me nga tamariki pakeha. Tuawaru. E kore etahi whenua e tohungia, hei nohoanga hei oranga ano mo nga tangata maori inahoki he tokomaha nga tangata kua pau rawa atu to ratou whenua a kahore rawa nei he piihi hei nohoanga mona hei mahinga ranei mana. page 3
Tuaiwa. E tukua noatia ana nga pakeha ki te hoko i te wahi kotahi o ia tangata o ia tangata e mohio i te whakaritenga a tetahi engari, me hui hui tonu nga tangata i te karaati ki te kore ratou e e noho tahi, me kati rawa te hoko i te whenua. |
| 4. | Ko etahi enei o nga tini he, o nga raruraru nunui i ekengia te tangata maori e te ture mo o matou whenua tenei ake ka kitea era atu tini he, kei te mea ka whakaaetia e te Paremata kia tahuri ki taua mahi. |
| 5. | I roto i nga nohoanga e toru kua pahure atu nei ko te korero tonu tenei a te kawanatanga a tenei ratou ka anga ka mahi i tetahi ture hou, ture marama, hei ritenga mo nga whenua o nga tangata maori a tatuana te ngakau o te tangata maori ki enei ki taurangi a tatari marire ana matou kia pumau ai aua kupu a te Kawanatanga, a moroki noa nei ka pore ano matou kia kite noa i te hua o aua korero a te Kawanatanga engari i rongo kau matou i nga ki taurangi. |
| 6. | I roto i nga tau kua pahure atu nei ka tonoa mai etahi pakeha e te Kawanatanga ki ia whenua ki ia whenua hei patai haere kia matou a korero mai ana aua pakeha kia matou i te ture hou a te Kawanatanga a whakaatu ana matou i nga mate me nga raruraru katoa e tau nei ki runga ki a matou, na te mahi he a to kouton [sic] Kooti whakawa whenua na te mahi he hoki a nga roia a nga Kaiwhakamaori. |
| 7. | Mehemea i ata rite marire nga whakaaro a te Kawanatanga mo nga tangata maori penei kua awhina matou e te Kawanatanga a penei kua oti ke tetahi ture whakahaere i te tika i te marama. |
| 8. | Awangawanga ana matou kei whakapuakina ano nga kupu taurangi a te Kawanatanga e tenei nohoanga a te Paremata a ka whakahua ana nga korero ahuareka mo to ratou ture hou. Ko te ture ia e kore matou e kite i te otinga. |
| 9. | E pouri ana matou i tenei mahi tinihanga a te Kawanatanga koia matou ka tono atu nei ki te Paremata kia aro mai kia matou to ratou whakaaro a ma ratou e akiaki i te Kawanatanga ki te whakatuturu i o ratou kupu. |
| 10. | Ko nga tangata maori anake i uru i roto i te Pakeha i te whainga, i noho marire i runga i te tikanga o te ture i hangaa e te Paremata, ko ena nga tangata i mate i mea hoki ratou he ture pai te ture mo te whenua, ruritia ana o matou whenua a karaatitia, notemea i kiia hoki na reira ka tino pumau ai te whenua mo matou i te mana o te Kuini a ko tenei ka tata te pareho o matou whenua i te mokete i te hoko a noho pohara ana matou noho whenua kore ana. |
| 11. | Mehemea kahore matou i whakapono ki te ture a te Pakeha me i rite matou ki nga iwi tutu, pena me te iwi o te Kingi e pupuri ana i te whenua i runga i te tikanga maori penei ka toitu rawa ano kia matou o matou whenua, a e kore e pau i te nama, i te waipiro, i nga nama iti noa iho ranei. Ki nga pakeha tinahanga. |
| 12. | A ko tenei engari ano me mutu te mahi a te Kooti Whakawa Whenua i te mea e kore e hangaa tetahi ture pai atu i tenei kua oti nei Koia matou i tono ai ki te Paremata kia whakakahoretia nga ture kikino e mau tonu nei a kia hangaa mai he ture hou e taea nei te mohio e matou a kei ngaro rawa o matou whenua i te nama, i te waipiro, kei moketetia te whenua i runga i te korero a te tangata takitahi te korero nui ai kia nga tangata katoa o te karaati kei whakarerea matou kia mau i te ringa a te roia a te kaiwhakamaori o nga pakeha hoko whenua penei ka taea era atu kino te pehi. |